T-283 కడవ రాదు హరి ఘనమాయ

 తాళ్లపాక అన్నమాచార్యులు

283 కడవ రాదు హరి ఘనమాయ

For English version press here 

ఉపోద్ఘాతము 

అన్నమాచార్యులు “తగు మోక్షమునకుఁ దాపయైన దిదె”

జీవితాన్ని బంధముగా కాదు — మోక్షమునకు నిచ్చెనగా చూపించారు.

హరినామాన్ని ఆనందంగా జపించే నాలుక

దైవ కృపకు, జ్ఞానానికి ప్రతీకగా నిలుస్తుంది.

మన కష్టాలూ, సుఖాలూ

గత కర్మ ఫలితమని గ్రహించినపుడు అవి అర్థవంతమవుతాయి.

ఈ కీర్తనలో సుఖదుఃఖాల​ మధ్య గీత చెరిగిపోతుంది —

రెండూ మోక్షపు దారిలోని మెట్లు అవుతాయి.

అన్నమాచార్యుల దృష్టిలో మోక్షం అనేది

జీవితం తర్వాతది కాదు, జీవించుటలోని స్పష్టత. ​

 

అవగాహన పరిపక్వమయినపుడు వెంకటేశుడు

స్వయంగా కర్మ రహస్యం  అవుతాడు.

ప్రపంచాన్నుండి పారిపోరాదు —

ధైర్యముగా (భక్తి దృష్టితో) చూసినపుడు అదే పరమమవుతుంది.

ఆ అవగాహనలో మానవ జన్మ భారము కాదు, దైవానుగ్రహం.

మోక్షం వేరే లోకాలలో లేదు; ఈ క్షణంలో, ఈ స్పృహలోనే ఉంది. ​

 

అధ్యాత్మ​ కీర్తన

రేకు: 286-3 సంపుటము: 3-496

కడవ రాదు హరి ఘనమాయ । తెగి విడువఁగరాదు వేసరరాదు   ॥పల్లవి॥ చూపుల యెదిటికి సోద్యంబైనది పాపపుణ్యముల ప్రపంచము తీపులు పుట్టించు దినదిన రుచులై పూపల సంసారభోగములు   ॥కడ॥ మనసు లోపలికి మర్మంబైనది జననమరణముల శరీరము వెనవెనకఁ దిరుగు వెడ లంపటమై కనకపుటాసల కర్మములు     ॥కడ॥ తగు మోక్షమునకుఁ దాపయైన దిదె నగి హరిఁ దలఁచిన నాలుకిది వెగటు దీరె శ్రీవేంకటపతియై యగపడె నిపుడు పురాకృతము           ॥కడ॥

Details and Explanations:

పల్లవి

కడవ రాదు హరి ఘనమాయ । తెగి

విడువఁగరాదు వేసరరాదు              ॥పల్లవి॥ 

Telugu Phrase	Meaning
కడవ రాదు హరి ఘనమాయ । తెగి	హరిమాయ దాటలేము.  ధైర్యముగా
విడువఁగరాదు వేసరరాదు	ఆ మాయ నుండి బయటపడు ప్రయత్నము చేయక​, విసుగు చెందకుండా (వేసరరాదు) నిలబడి వుండాలి.

భావము: 

హరిమాయను దాటలేము. కానీ  ధైర్యముగా ఆ మాయ నుండి బయటపడు ప్రయత్నము చేయక​, విసుగు చెందకుండా (వేసరరాదు) నిలబడి వుండాలి.

---

గూఢార్థవివరణము: 

“విడువఁగరాదు వేసరరాదు” భగవంతుని విడువరాదు అట్లని ఆశ్రయించరాదు అని పరస్పర విరుద్ధమైన భావనలను ఒక చోట చేర్చి అన్నమాచార్యులు ఏమి చెప్పదలిచారో ఆలోచన తమ ఆలోచింతము. అన్నమాచార్యుల వారి ఇంకొక కీర్తనలో “తొడరి గాలప్పుడు తూఱ్పెత్తక తాను / విడిచి మఱచిన వెనక వెదకితే గలదా? ॥చదువులోనే॥“  (= గాలి వీచుచున్నప్పుడే తూర్పారబట్టడం చేయవలెను అలాగే మాయలకు లోనైనప్పుడే మానవుడు తాను మాయకు లోనైనానని తెలుసుకొనుటయే జ్ఞానము) అన్నారు. 

అయ్యా ‘దీనిలో విశేషం ఏముంది? మా అందరికీ తెలుస్తూనే ఉంది కదా?’ అని మీరు అనవచ్చు. అవునండి మనం మాయకు లోనయి, లోనైన క్షణంలో మనం దానిని గుర్తించలేం. కొద్ది క్షణాల అనంతరం మనం గుర్తించగలం. మనది పోస్ట్ థాట్ అనగా జరిగిన తర్వాత వచ్చు స్పృహ. జ్ఞానులది జరుగుతున్నప్పుడు ఉన్న స్పృహ. రెండింటికీ ఆకాశానికి నేలకు ఉన్నంత వ్యత్యాసం ఉంది. అట్లని ఇక మీదట జరుగుతున్నప్పుడు నేను గ్రహిస్తాను అని తీర్మానం చేసుకొని ఉంటే మనము గ్రహించునది అంతా కృత్రిమమని స్పష్టమవుతుంది. పైగా దీనిని కొంత కాలము తరువాత కొనసాగించలేము. కాబట్టి పైపై గ్రహింపులతో పరము (ధ్యానము నేర్చుకొనియో, తపస్సు చేసియో, కఠిన క్రమశిక్షణతోనో) సాధించ లేము. 

అన్నమాచార్యుల వారి వంటి మహాత్ములు తమ కన్నులముందర వాస్తవమును కనులకు కట్టినట్లు నిలబెట్టించారు. మానవుడు తన లోపలతాను మరేవిధమైన కాంక్ష లేక భగవంతుడు ఒక్కడే అను మార్గంలో,  తమకేమై పోతున్నను,  తాను తానెంత​ నలిగిపోతున్నను భగవంతుని కృపకై మౌనముగా నిర్లిప్తంగా నిలిచి ఉండుట ఒక్కటే మానవుని చేతిలోని సాధనం. 

మౌనముగా నిర్లిప్తంగా నిలిచి ఉండుట సులభం అనిపించవచ్చు. కానీ మన ఆలోచనలు నిర్లిప్తంగా ఉండవే. పోనీ అది కూడా సాధించాం అనుకుందాం. ఇదంతా కృత్రిమం కాదా!. సహజం కాని వన్నియు ధ్యానం లోనికి రావు. ఈ విధంగా చూస్తే మానవునికి పరమాత్ముని చేరుటకు ఏ విధమైన సాధనములు లేవని తెలుస్తోంది. కాబట్టి శరణాగతి ఒక్కటే సాధనము. ఏ విధమైన సాపేక్షతలకు లోను కాకుండా పరమాత్మునికి తనను తాను అర్పించుకొనుటయే శరణ్యము.

---

పైన చెప్పినది పాశ్చాత్య దేశాలలోనూ కొంతవరకు గ్రహించిన మాట వాస్తవం. ముఖ్యంగా వారు మానవుని స్థితిని క్షుణ్ణంగా పరిశీలించారు. అటువంటి ఒక అద్భుతమైన కళాఖండము మీకు పరిచయం చేస్తున్నాను. 

 “Mystery and Melancholy of a Street” తో అనుసంధానము

 

---

ఈ చిత్రాన్ని డి కిరికో వేశారు — “Mystery and Melancholy of a Street” (1914).
నాటి నుండి నేటి వరకు అది చూచిన ప్రతి ఒక్కరి మనసులో జీవించుటలోని ఒక రహస్యమైన ప్రశ్నను, అవ్యక్త విచారారమును రేకెత్తిస్తుంది.  ఇది కేవలం దృశ్యం కాదు — అది మనసు నడిచే మార్గం, కాలపు నిశ్శబ్దంలో దాగివున్న ఆందోళన. 

ముందుగా మనకు ఒక పొడవాటి కూడలి (ఇటాలియన్’లో పియాజా అంటారు) కనపడుతుంది. రెండు పొడవైన, ఆవరించుకున్న భవనాల మధ్య పండని కమలాపండు వర్ణంలో రహదారి వ్యాపించి ఉంటుంది. ఆ తెల్ల భవనపు చివర ఒక పొడవైన త్రిభుజాకార జెండా కట్టబడి వుంది — అది మానవ అహంకారమునకు ప్రతీక. మాయలో చిక్కుకున్న మనిషి తన కంటూ ప్రత్యేక గుర్తింపు కోరుకుంటాడు. అతని (ఏక పక్ష నిర్ణయము) ఎజెండా తన జెండాను ఆకాశంలో ఎగరేయడమే. 

చిత్రంలో నీడల ప్రభావం విస్తారంగా కనిపిస్తుంది. వెలుతురు ఒక వైపు నుంచే కాకుండా అనేక దిశల నుండి పడుతున్నట్టుంది. ఏ వెలుతురు? ఎక్కడి నుండి వస్తుంది? అన్న అనుమానం మనలో మెల్లగా ఉదయిస్తుంది — ఇది మన అంతరంగము వలెనే — వెలుగులో కనబడినా, ఆ వెలుగుకు మూలం తెలియదు. 

చిన్న పాప బండి చక్రం నడుపుకుంటూ పరుగెడుతోంది. ఆమె మీద వెలుతురు పడాలి — కానీ ఆమెను నీడగా చిత్రించారు. ఆమెకి కొంతదూరంలో ఏదో తెలియని నీడ — మనిషిదా లేదా విగ్రహముదా అని చెప్పలేని ఆకారం — ఎదురుగా నిలబడి ఉంది.

ఇద్దరి మధ్య రహదారిపై, వెనుకవైపు తలుపులు తెరిచి ఉన్న ఒక ఖాళీ వాహనం ఉంది — అది డెలివరీ వ్యాన్ కావచ్చు. లేదా మనిషి శరీరమనే ఖాళీ పాత్ర కావచ్చు — భవిష్యత్తులో ఆ పాప​ మోయబోయే బరువులేమో? 

డి కిరికో ఈ చిత్రంలో ఆకాశాన్ని దాదాపు కనిపించనీయలేదు. మన చూపులన్నీ ఆ భవనాలు, వాటి నీడలు, వాటి మధ్య రహదారి మీదే నిలబెట్టాడు. ఆ రహదారి ఖాళీగా ఉంది — కానీ దానిలోనే అత్యంత భారం నింపి కట్టిపడేస్తాడు. అది ఎరుక చొరని గూఢత్వాన్ని, అమంగళాన్ని, తెలియని చెడు జరగబోతున్న అభద్రతా భావనను కలిగిస్తుంది. నీడలో చూపబడిన ఆ అమ్మాయి — ఆట, వినోదం, కష్టరహిత జీవితం కోరుకుంటున్న మానవుని ప్రతీక. ఆ డెలివరీ వ్యాన్ — కర్మభారమునకు సూచన. దూరంగా నిలబడ్డ నీడ — ముసలితనం, నిస్సారత, “జీవితం అంతా వ్యర్థమైపోయిందన్న” శూన్యతా భావం. దాని వెనుక సన్నని స్తంభం నీడ — “దీని దాటి నువ్వు ఏమీ చేయలేవు, అంతా శూన్యమే” అని చెప్పే సున్నితమైన సూచన. ఖాళీ రహదారి — జీవితం ఒంటరి ప్రయాణమని సూచిస్తుంది.

---

ప్రతీకాత్మక వివరణ

ఆ తెలుపు భవనము — వ్యక్తము, మనం నిర్మించుకున్న చైతన్యం. ఆ నల్లని నీడతో  కప్పివున్న చీకటి భవనము — అవ్యక్తము, పూర్వస్మృతుల సమూహం. ఆ రెంటి మధ్య ఉన్న బాట — మానవుని ప్రయాణం. ఆ చిన్న పాప ప్రవేశించబోయే మార్గం — చూడటానికి మృదువుగా ఉన్నా, కానరాని గుంటలతో నిండినది. ఆ మార్గం దుష్కరము, అసాధ్యము, అంతులేని సంసార చక్రం. “పాప బొమ్మను మనిషి బొమ్మను నీడలో చూపించి రెండు కూడా మాయ లోని భాగములే; పాప నుండి మనిషిగా మారు ప్రక్రియ కూడా మాయయే” అని చెప్పారు. అందుకే అన్నమాచార్యుడు ‘విడువఁగరాదు వేసరరాదు’ అని అన్నారు — మాయ నుండి బయటపడాలని ప్రయత్నమూ మాయయే..

---

అన్నమాచార్యుని పల్లవితో అన్వయం

ఈ చిత్రం అన్నమాచార్యుని మాటలను దృశ్యరూపంలో మలచినట్టుంది.

హరి సృష్టించిన మాయను మనిషి గెలవలేడు (“కడవ రాదు”),

విడువరాదు (“తెగి విడువఁగరాదు”):

ఎక్కడ పోగొట్టుకున్నామో అక్కడే వెతకాలి.

భరించలేడు (“వేసరరాదు”):

ఆ ప్రయాణం భరించరాని బాధలతో కూడినది.

అయినా సాహసమున భరించ వలెను.

ఆ చిన్న పాప — మానవ మనస్సు,

ఆ ఖాళీ వాహనం — కర్మశరీరం,

ఆ భవనాల నీడలు — పాపపుణ్యముల సంసార చక్రం.

అన్నమాచార్యుని పదాన్ని  డి కిరికో బొమ్మగా గీసాడు.

---

ఇంకొక ముఖ్య విషయం గమనించవలసిందేమంటే

మానవుల ఇప్పటి సర్వ కార్యములు

ఎంత మేధతో కూడినవైనా ఎంత విజ్ఞానపుటంచులకు చేరినప్పటికీ

అవి ఆ రెండు భవనాల మధ్య ఉన్న బాటలోనే సంచరిస్తాయి.

 అటువంటి ఉద్యోగములలో, యత్నములలో మనిషి విడుదలకు ఆస్కారం ఉండదు. 

మనమున్న చేతన స్థితిలో నిర్ణయించు విషయములు నిరాధారమైనవి.

---

ఈ రెండింటి మేళనంలో ఒకే సత్యం దాగి ఉంది —

జీవితం అనేది హరి మాయలోని మెలకువ స్వప్నం.

మనిషి తాను స్వేచ్ఛ పొందాలనుకున్నా,

ఆ ప్రయత్నం కూడా మాయచేతనే నడిపించబడుతుంది.

నిజమైన జ్ఞానం అనేది —

మాయలో మునిగి వుండీ, దాని అసలైన స్వరూపాన్ని గుర్తించు ప్రజ్ఞ.

---

మొదటి చరణం:

చూపుల యెదిటికి సోద్యంబైనది

పాపపుణ్యముల ప్రపంచము

తీపులు పుట్టించు దినదిన రుచులై

పూపల సంసారభోగములు             ॥కడ॥ 

Telugu Phrase	Meaning
చూపుల యెదిటికి సోద్యంబైనది	చూచుటకు  ఆశ్చర్యము, అద్భుతముగా కనబడుతూ
పాపపుణ్యముల ప్రపంచము	ఈ పాపపుణ్యముల  మిశ్రమ ప్రపంచము​
తీపులు పుట్టించు దినదిన రుచులై	దినదినము క్రొంగొత్త రుచులై నోరూరిస్తాయి
పూపల సంసారభోగములు	తీయని సంసారభోగములు.

---

భావము:

ఆశ్చర్యము, అద్భుతము కొలుపుతూ ఈ పాపపుణ్యముల  మిశ్రమ ప్రపంచము కాన్పట్టును. దినదినము క్రొంగొత్త రుచులై నోరూరిస్తాయి తీయని సంసారభోగములు.

---

గూఢార్థవివరణము: 

డి కిరికో చిత్రంలోని రహదారి —

పసుపు-బంగారు రంగులో మెరుస్తూ

మన కంటికి మోహనంగా కనిపిస్తుంది.

అలానే జీవితం మొదట ఆకర్షణగా,

ఆనందప్రదముగా కనబడుతుంది.

 

కాని మనిషి ఒకసారి కార్యాలను

పుణ్యం–పాపం అనే త్రాసులో కొలవడం ప్రారంభించినప్పుడు,

తనను తాను చేయు క్రియ నుండి వేరుచేసుకున్నట్లవుతుంది.

అదే విభజన మాయ యొక్క మొదటి బీజం.

“ఇది మంచి, ఇది చెడు; ఇది ధర్మం, ఇది అధర్మం” అనే అంచనాల నడుమ

మనిషి సత్యాన్ని మరచి భయపు వలలో చిక్కుకుంటాడు.

పాపపుణ్యముల ఈ మిశ్రమ జగత్తులో

నిజమైన సత్కార్యాలు తరచుగా పాపపు భారములో అణిగిపోతాయి.

మనిషి దీనిని ప్రశ్నించడు.

ఎందుకంటే — అతడు భయానికే భయపడతాడు.

అపుడే తనకు రక్షణ కలిగించు దానిని ధర్మమనే నెపముతో చేపడతాడు.

అతను మాయలో మరింత లోతుకు జారతాడు.​

అతనికి నిజమైన ధర్మం కంటే ధర్మంగా అని కనిపించడం ముఖ్యమవుతుంది.

ఇదే సంసార మోహమునకు మూల కారణం.

ఇదే పాపపుణ్యాల మధ్య తిరుగుతున్న మనసు అసలు సంశయం.

డి కిరికో చిత్రంతో అన్వయం

అన్నమాచార్యుని భావం	డి కిరికో చిత్రంలో ప్రతీక	తాత్విక అర్థం
చూపుల యెదిటికి సోద్యంబైనది	బంగారు వర్ణపు రహదారి	జీవితం బాహ్యంగా ఆకర్షణీయమైన మాయ
పాపపుణ్యముల ప్రపంచము	రెండు భవనాల మధ్య ఖాళీ రహదారి	తెలిసిన–తెలియనివాని మధ్య మనసు నడిచే మార్గం
తీపులు పుట్టించు దినదిన రుచులై	చక్రం తోడు పరిగెత్తే చిన్న పాప	భోగములో తాత్కాలిక ఆనందమును వెంబడించే మనస్సు
పూపల సంసారభోగములు	ఖాళీ వ్యాన్, ఖాళీ బాట​	“ఇంకా నింప వచ్చు” అనే తపన — ఎవరూ చూడటం లేదన్న ధైర్యం

ఉల్లేఖనీయ నిర్ణీతార్థము: 

పై దానిని వడకట్టుతూ పోతే ఈ క్రింది వాక్యములు బయటపడతాయి: 

మానవుడు తన క్రమశిక్షణ బాధ్యతను 

మతము, మతపెద్దలపై మోపి, 

మతము చెప్పని విషయములలోని లొసుగులు 

తనకు అనుకూలంగా మార్చుకుని క్రమశిక్షణా రాహిత్యానికి పాలు పడతాడు.

 

ఈనాటి జీవనానికి తగిన నైతిక నియమాలను ఏ మతమూ నిర్ణయించలేదు.

తాను అత్యుత్తమము అని నమ్ము మతములో గ్రంథములలో లేని దానిని

తన ఇష్టానుసారం చేయవచ్చు అను భావనలోకి,  అనే మాయలోకి జారిపోతాడు.—

ఆ భ్రమలో స్వేచ్ఛను స్వైరవిహారంగా పొరబడతాడు.

దాంతో తన నైతిక బాధ్యతను మెల్లగా తానే విడిచిపెడతాడు.

ధర్మమును అతిక్రమించుతాడు.

(దీనిని మనమంతా మనలోనే గమనించవచ్చు)

ఈ అనైతిక స్వేచ్ఛను మరింత లాగుతూ వెళితే

అతివాదము ఉగ్రవాదములలోకి చొరబడుతుంది.

---

రెండవ​ చరణం:

మనసు లోపలికి మర్మంబైనది

జననమరణముల శరీరము

వెనవెనకఁ దిరుగు వెడ లంపటమై

కనకపుటాసల కర్మములు ॥కడ॥ 

Telugu Phrase	Meaning
మనసు లోపలికి మర్మంబైనది	పైన చెప్పుకున్నదంతా అర్ధమైనట్లు కనబడినా ఏదో తెలియని మర్మము పూర్తిగా తెలియకుండా అడ్డుపడుతుంది
జననమరణముల శరీరము	ఈ శరీరము జననమరణములకు లోనగునని (మనస్పూర్తిగా అంగీకరించలేము)
వెనవెనకఁ దిరుగు వెడ లంపటమై	(లంపటములు =గొడ్డు  మెడకు వేలాడగట్టిన రెండుకొయ్యల పలకలు -దాన్ని పరిగెత్తనివ్వవు) వెనవెనక తిరుగుతు ఇంకా కావాలి ఇంకా కావాలి అను తహతహ లంపటమై
కనకపుటాసల కర్మములు	బంగారం లాంటి ఆశలు కర్మములై వుండును

సూటి భావము:

పైన చెప్పుకున్నదంతా అర్ధమైనట్లు కనబడినా ఏదో తెలియని మర్మము పూర్తిగా తెలియకుండా అడ్డుపడుతుంది. ఈ శరీరము జననమరణములకు లోనగునని (మనస్పూర్తిగా అంగీకరించలేము). వెనవెనక తిరుగు ఇంకా కావాలి ఇంకా కావాలి అను తహతహ గొడ్డు  మెడకు వేలాడగట్టిన రెండుకొయ్యల పలక మాదిరి అడ్డుగా మారి బంగారం లాంటి ఆశల కర్మములో త్రిప్పుతూ వుంచును.

---

గూఢార్థవివరణము: 

డి కిరికో గారి బొమ్మలో చక్రం తిప్పుతూ పరుగెత్తే చిన్నారి —
ఆమెకు ఆ ఆట తప్ప వేరే లోకం లేదు.
రహదారి అంతా ఆమెకు పూల బాటగానే కనిపిస్తుంది.
దూరంలో తాను ఒక రోజు ముసలిదానిగా మారిపోతానని
ఆమె ఊహించదు, ఒప్పుకోదు, పరిగణించదు.

 

అలాగే మనిషి కూడా.

తాను ఏదో ఒకరోజు మరణిస్తానని తెలిసి కూడా

దాన్ని మనసులో సంపూర్ణముగా స్వీకరించలేడు.

ఆ రకముగా సత్యమును అంగీకరించే ధైర్యం లేక

దానికి ప్రత్యామ్నాయంలను అనగా

వివిధ కార్యాలలో, కోరికల తీర్చుకోవడంలో,

ఏదో ఒక పనిలో తలమునకలై జీవితం గడిపేస్తాడు.

ఆ క్రమంలోనే మనసు అసలు మర్మాన్ని గ్రహించకుండానే వాడిపోతుంది.

డి కిరికో చిత్రంతో అన్వయం 

అన్నమాచార్యుల పాదము	డి కిరికో చిత్రంలో ప్రతీక	తాత్త్విక వ్యాఖ్యానం
మనసు లోపలికి మర్మంబైనది	ఏ దిశ నుండి పడుతున్నదో తెలియని కాంతి మూలము, విరుద్ధ నీడలు సృష్టించుచూ	అవగాహన అనే దాని స్వరూపం సులభంగా చెప్పలేము. మనము అవగాహన లేని స్థితి నుండి చైతన్య స్థితికి వస్తాము; మరల తెలియకుండానే తిరిగి ఆ నిద్రావస్థలోకి జారిపోతాము. కృషితో నిలబెట్టుకునే చైతన్యం నిజమైన అవగాహన కాదు — అది కూడా మాయలో భాగమే.
జననమరణముల శరీరము	వీధి చివరలో తలుపులు తెరిచి ఉన్న ఖాళీ వాన్	ఆ వాన్ ఈ క్షీణించు శరీరానికి ప్రతీక. అది ఆత్మ వెళ్ళే పాత్రను సూచిస్తుంది; జీవన మరణ చక్రాన్ని, ఈ శరీరపు తాత్కాలికతను గుర్తు చేస్తుంది.
వెనవెనకఁ దిరుగు వెడ లంపటమై	చక్రం తిప్పుతూ పరుగెత్తుతున్న చిన్నారి	ఆ చక్రం అంతులేని తపన, అలవాటు చక్రాన్ని సూచిస్తుంది. కోరిక నిరంతరం తిరుగుతూ జీవనాన్ని ఆటలాగా చూపుతుంది కానీ మనసును బంధనంలో ఉంచుతుంది.
కనకపుటాసల కర్మములు	మెరిసే కానీ ఖాళీగా ఉన్న బంగారు రంగు రహదారి	బయటకు అందంగా కనిపించే ఆ బంగారు మార్గం లోపల ఆసక్తి బంధనాన్ని కనబడనీయదు. ఇంద్రియ సుఖములు కర్మబంధనముగా మారిపోతాయి.

నిర్ణీతార్థము:

మానవుడు తన శక్తి, చాతుర్యంపై నమ్మకం ఉంచి అనంతమైన కోరికలలో మునిగిపోతాడు. దేహానికి స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి లేకపోవడంతో మనసుని అనుసరిస్తుంది. జీవిత చక్రం ఈ విధంగా అవగాహన — అజ్ఞానం — అవగాహన మధ్య తిరుగుతూ ఉంటుంది. ఇంకొంచం జాగ్రత్తగా చూస్తే భగవద్గీతలో (2-28) చెప్పిన వ్యక్తం నుంచి అవ్యక్తమునకు మార్గమే జీవితం అని తెలుస్తోంది. విచిత్రంగా డీ కిరికో గారి బొమ్మలో కూడా ఇదే అర్థం ప్రతిధ్వనిస్తోంది.

---

మూడవ​ ​ చరణం:

తగు మోక్షమునకుఁ దాపయైన దిదె

నగి హరిఁ దలఁచిన నాలుకిది

వెగటు దీరె శ్రీవేంకటపతియై

యగపడె నిపుడు పురాకృతము   ॥కడ॥

Telugu Phrase	Meaning
తగు మోక్షమునకుఁ దాపయైన దిదె	మోక్షమునకు నిచ్చిన వంటిది ఇదే
నగి హరిఁ దలఁచిన నాలుకిది	నవ్వుతూ హరిని నిరంతరమూ తలుచు నాలుక
వెగటు దీరె శ్రీవేంకటపతియై	నా కష్టమంతా తీరి శ్రీ వెంకటపతియై
యగపడె నిపుడు పురాకృతము	నాకిప్పుడు ఎరుకకు వచ్చినవి పూర్వ జన్మలో నేను చేసిన పుణ్యపాపముల దొంతర.

 సూటి భావము:

ఈ జీవితము మోక్షమునకు నిచ్చెన వంటిది. నవ్వుతూ హరిని నిరంతరము తలచు నాలుకయే అదృష్టము. ఇప్పుడు నా కష్టమంతా తీరి శ్రీ వెంకటపతి కృపతో పూర్వ జన్మలో నేను చేసిన పుణ్యపాపముల దొంతర ఎరుకకు వచ్చినది.

---

గూఢార్థవివరణము: 

ఈ జీవితము మోక్షమునకు నిచ్చెన వంటిది అని చెప్పారు.

నిచ్చెన నిలబెట్టి ఉంచటానికి కాదు ఎక్కడానికి అని గుర్తుంచుకోండి.

మానవుడుగా పుట్టడమే అదృష్టం.

ఈ అదృష్టానికి మోక్షము అనునది ఉత్కృష్టస్థానము.

 

ఇక్కడ గమనించ దగిన మరో విషయం ఏమంటే

తన పూర్వజన్మముల రహస్యాన్ని తెలుసుకొన్నప్పుడే వారికి

శ్రీ వెంకటపతి అగపడిన స్పృహ కలిగినది.

ఈ రకముగా చూచిన  సంశయములు లేని ఈ స్థితియే మోక్షము.

 

డీ కిరికో గారి బొమ్మలో

ఆ బంగారు వన్నెపు బాట బాల్యమునకు ముందర —

వార్ధక్యమునకు అవతల కూడా చూపి

వీటిని దాటుకుని జీవితము ఉన్నదని గ్రహించుటయే

జన్మ సాఫల్యము అని తెలుసుకోవచ్చు.

---

ఈ కీర్తన ముఖ్య సందేశం 

హరిమాయ నుండి బయటపడు ప్రయత్నము చేయక,

విసుగు చెందకుండా నిలబడి వుండాలి.  

---